Het is een van die onderwerpen waar elke ouder vroeg of laat tegenaan loopt: paal en perk stellen aan het onaanvaardbare gedrag van onze kinderen.
En laten we eerlijk zijn, als ons kind voor de zoveelste keer stennis schopt omdat iets niet naar zijn of haar zin verloopt, dan kan het best uitdagend zijn om niet gewoon toe te geven.
Grenzen stellen hoeft echter geen constante strijd te zijn. Sterker nog, als we het slim aanpakken, kunnen grenzen niet alleen duidelijkheid scheppen voor onze kinderen wat we van hen verwachten, maar kan het ook de basis vormen voor een warme en liefdevolle relatie met onze kinderen.
Laten we samen ontdekken hoe we dat kunnen doen.
Duidelijke grenzen en regels
Voor jonge kinderen is de wereld in veel opzichten nog zo chaotisch, onduidelijk en onoverzichtelijk dat ze behoefte hebben aan veiligheid en zekerheid.
Ze zoeken naar houvast in deze wirwar van indrukken. En die houvast vinden ze in de grenzen die wij, als ouders, stellen. Grenzen geven hen immers een gevoel van veiligheid en zekerheid, en helpen onze kinderen begrijpen wat wel en niet mag.
We gaan er echter geen doekjes om winden: onze kinderen gaan gestelde grenzen op regelmatige basis op de proef stellen. Dit om te kijken of een grens ook wel echt iets betekent.
Dat doen ze niet altijd bewust, zeker niet als onze kinderen nog heel jong zijn. Dan kan het simpelweg een kwestie zijn van een onvolgroeide impuls-controle: die onweerstaanbare drang om toch nog een keer dat speeltje door de kamer te gooien.
Het is dan aan ons, als ouders, om duidelijk te blijven in onze verwachtingen en daar (zo) consequent (mogelijk) naar te handelen.
Tip: Verwoord je verwachtingen met positieve taal.
In plaats van je te richten op wat je niet wil, benadruk je liever wat je wel graag ziet gebeuren.
Zeg bijvoorbeeld: “Kom gezellig aan tafel. Daarna kan je weer verder spelen”, in plaats van “Hou op met spelen en kom nu aan tafel”.
Het belang van waardering geven
Naast duidelijke grenzen, hebben kinderen ook onze oprechte waardering nodig voor positief gedrag. Want zeg nu zelf, wie houdt er niet van een welgemeend complimentje?
Gebeurt dat nooit en ligt de focus enkel op grenzen en regels, dan kunnen onze kinderen zich (terecht) heel verdrietig en teleurgesteld voelen.
Sommige kinderen gaan hierdoor net vaker onaanvaardbaar gedrag vertonen. Ze voelen aan dat het toch amper opgemerkt wordt als ze hun best doen. Ze zullen dus op een andere manier de aandacht van hun ouders moeten trekken.
Negatieve aandacht is immers ook aandacht.
En voor we het weten, zitten we vast in een negatieve spiraal waar zowel wij als ons kind niet gelukkig van worden.
Neerwaartse spiraal
Soms komen we ongewild toch in die neerwaartse spiraal terecht. Ons kind stelt onaanvaardbaar gedrag, waardoor we geïrriteerd geraken. Vervolgens stelt ons kind opnieuw onaanvaardbaar gedrag, dit keer misschien op een andere manier, en we geraken nog geïrriteerder.
Zulke patronen zijn vaak moeilijk te doorbreken, tenzij we als ouder durven om ook naar ons eigen aandeel te kijken en bereid zijn om aan de slag te gaan met onze “reflex reacties”.
Tip: Vraag jezelf af waarom zulke situaties je zo raken en welke onderliggende emoties een rol kunnen spelen.
Bewustwording van je eigen triggers helpt om automatische reacties te herkennen en te vermijden, zodat je een volgende keer doelgerichter en kalmer kan reageren.
Tip: Lukt het toch niet of maar moeilijk om anders te reageren? Wees mild voor jezelf!!!
Erken je gevoelens (teleurstelling, schuld, …), en blijf werken aan je eigen triggers. Het zijn deze automatische reacties die we mee dragen vanuit onze eigen opvoeding. Dat krijgen we niet zomaar eventjes veranderd.
Tip: Vraag jezelf af wat jouw kind je probeert te vertellen met zijn gedrag.
Kinderen die zich onaanvaardbaar gedragen, doen vaak precies wat er van hen verwacht wordt. Als ze regelmatig te horen krijgen dat ze zich idioot gedragen („Kan jij nu nooit eens normaal doen?!”), dan gaan ze zich daar op de duur ook daadwerkelijk naar gedragen. Ze hangen dan de clown uit, stuntelen en stellen zich aan.
Door je perspectief te veranderen van irritatie naar empathie kunnen jullie samen op zoek gaan naar een oplossing die zowel jou als je kind helpt.
Hoe die negatieve spiraal doorbreken?
De meest effectieve manier om negatieve patronen te doorbreken, is door bewust waardering te tonen voor het gewone, aanvaardbare gedrag dat onze kinderen de hele dag door laten zien.
Dit kan in het begin wat onwennig aanvoelen, omdat dit “normale” gedrag vaak als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Het vraagt slechts een kleine moeite, maar de beloning is groot.
Door aandacht te schenken aan gedrag dat wij als normaal beschouwen en dat uitdrukkelijk te waarderen, ontstaat er ruimte voor nog meer positief gedrag bij ons kind.
Dit zorgt vervolgens weer voor positieve reacties bij ons als ouders, en zo doorbreken we de neerwaartse spiraal.
Tip: Probeer bewust aandacht te geven aan het alledaagse, positieve gedrag van je kind, hoe klein soms ook.
Geef gerichte complimenten over specifiek gedrag en erken op die manier de momenten dat je kind zich goed gedraagt. Bijvoorbeeld: “Ik vind het heerlijk als jij zo van de eerste keer luistert!”, of “Wat ben jij toch een zorgzame grote broer!”, …
Het bekrachtigen van positief gedrag helpt immers om de focus te verleggen van wat er misgaat naar wat er goed gaat.
Tip: Geef ook complimenten voor de moeite die je kind doet, niet alleen voor het eindresultaat.
Dat motiveert hen om ook bij moeilijkere taken door te zetten.Zeg bijvoorbeeld: “Ik zag dat je echt je best deed om je jas netjes op te hangen,” in plaats van alleen te focussen op het feit dat de jas aan de kapstok hangt.
Gedrag afwijzen, niet het kind
Alle kinderen willen zich geliefd voelen, ze willen de zekerheid dat ze onvoorwaardelijk graag gezien en aanvaard worden door hun ouders. Ook al doen ze soms domme, foute dingen.
Kinderen vatten vaak en niet geheel onterecht uitspraken zoals: „Met jou valt geen land te bezeilen!”, „Wat ben je toch weer vervelend!”, „Jij leert het ook nooit!”, „Jij bent echt onmogelijk!”, … op als een totale afwijzing. Eigenlijk krijgen ze met die uitspraken steeds opnieuw te horen: “Jij bent niet oké.”
Kinderen die geregeld van hun ouders te horen krijgen dat ze “niet oké” zijn, gaan zichzelf op de duur ook zien als “niet oké” en zich daar naar gedragen.
Wil dat dan zeggen dat onze kinderen altijd gelijk hebben of dat we ze in alles hun zin maar moeten laten doen? Nee, natuurlijk niet. Onaanvaardbaar gedrag moet afgewezen worden, maar gedrag afwijzen is iets heel anders dan een kind afwijzen.
Tip: Hou in je achterhoofd dat je kind niet stout is, maar stout gedrag stelt.
Zo kom je al een heel eind om niet in de valkuil te trappen waarbij je kind zich afgewezen voelt.
Je kan dan zeggen: “Wat jij nu doet, vind ik niet flink”, of “Dat vind ik niet flink van jou,” in plaats van “jij bent niet flink”.
Tip: Probeer zo duidelijk mogelijk te benoemen waarmee je wil dat je kind ophoudt en daaropvolgend zo helder mogelijk te zeggen welk gedrag je dan wel verwacht van je kind.
Zeg bijvoorbeeld: “Hou op met gooien. Ik begrijp dat je je gefrustreerd voelt, alleen gooien we niet met spullen. Leg ze rustig in de doos.”
Besluit
Als we het gedrag van onze kinderen willen bijsturen, moeten we eerst en vooral weten waar voor onszelf die grenzen liggen en dan op zoek gaan naar een gulden middenweg die voor het hele gezin werkt.
Kinderen hebben nu eenmaal duidelijke grenzen en regels nodig als maatstaf om te weten of iets in orde is of niet.
Anderzijds moeten ze de ruimte krijgen om fouten te mogen maken, zodat ze kunnen leren uit die fouten. Zoniet zal dit een invloed hebben op hun functioneren in hun latere sociale leven.
In “Aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag” bekijken we hoe we eigenlijk allemaal anders aankijken tegen wat voor ons (on)aanvaardbaar is en welke grenzen wij belangrijk vinden.
Lees je graag meer over hoe je aan de slag kan gaan met je “reflex reacties”, ga dan zeker naar “Eerste hulp bij reflex reacties.”
Vind je het moeilijk om op een positieve manier grenzen te stellen? Wil je hier wat meer ondersteuning bij?
Ik help je graag op weg!
Download het gratis werkboek “Kalm & Positief grenzen stellen”.
Of vul het online contactformulier in als je graag een individuele coaching wil.
Bronnen:
H. Janssen: “Kinderen vragen om duidelijkheid.” Uitgeverij Rainbow, Amsterdam 1998.
H. Montgomery: “De zeven stappen naar succesvol ouderschap. Van peuter tot kleuter.” A.W. Uitgevers B.V., 2019.
T. Gordon: “De Gordon Methode. Luisteren naar kinderen. Van contact naar verbinding binnen het gezin.” Kosmos Uitgevers, 2020.
