“Too often we forget that discipline really means to teach, not to punish.”
Dr. Dan Siegel
Tot nog toe mogen Lief en ik ons gelukkig prijzen met zo’n braaf kind als Kleine Man. Hij haalt doorgaans weinig uit waarover we ons boos moeten maken. Sinds hij naar de kleuterschool gaat, durft hij meer opzoeken waar de grenzen liggen en die met een speelse glimlach op de mond uitdagen. Anderzijds stelt hij daarmee het typische gedrag van de kleuter die hij op dit moment van schrijven is.
Eerlijkheidshalve wil ik er wel aan toevoegen dat Lief en ik van in het begin heel duidelijk proberen te zijn in de grenzen die we stellen. Verder schenken we ons Kleine Mannetje bewust aandacht op de momenten dat het kan. Ook proberen we hem aan te moedigen waar we kunnen wanneer hij iets (nieuws) leert en belonen hem op tijd en stond met onze oprechte waardering.
Loopt het dan met momenten toch iets moeizamer, op van die dagen dat onze kleuter af en toe zijn oren lijkt kwijt te zijn, dan vertrouwen we erop dat we hem door bijsturing en positieve aanmoediging weer op het “rechte pad” krijgen. Wat meestal ook het geval is.
En hiermee heb ik eigenlijk al een tipje van de sluier opgelicht hoe we onze kids kunnen opvoeden met zo min mogelijk straf.
Duidelijke grenzen en regels
Veiligheid en zekerheid
Zoals ik in het artikel “Grenzen stellen op een positieve manier” al vertelde, is de wereld voor onze kinderen in veel opzichten nog zo chaotisch, onduidelijk en onoverzichtelijk dat ze behoefte hebben aan veiligheid en zekerheid.
Die houvast vinden ze als wij ouders duidelijke grenzen stellen én hier op een consequente manier mee omgaan. Onze kids gaan die grenzen immers op regelmatige basis op de proef stellen, om te kijken of een grens ook wel echt iets betekent.
Belangrijke bedenking hierbij
Bij hele jonge kinderen is het uittesten van grenzen niet altijd een bewust proces. In veel gevallen is het gewoon sterker dan henzelf om bijvoorbeeld nog eens een keertje iets op de grond te gooien of ergens tegenaan te schoppen. Dat heeft dan eerder te maken met hun nog onvolgroeide impuls-controle.
Het is bij onze allerkleinsten dus belangrijk om steeds na te gaan of we wel duidelijk genoeg waren in hetgeen we verwachten. Soms heeft onze peuter gewoonweg niet goed begrepen wat er verwacht wordt en doet het domme, impulsieve dingen uit onwetendheid. Of onze kleine deugniet heeft ons wel begrepen, maar is (nog) niet in staat om te doen wat wij vragen. Aan ons als ouders om dit correct proberen in te schatten.
In ieder geval worden we als ouder voortdurend uitgedaagd om duidelijk te zijn in welk gedrag we verwachten van onze kroost. Hoe duidelijker we zijn in wat we verwachten, hoe minder we zullen moeten bijsturen, hen dingen moeten verbieden of zelfs straffen.
Aanvaardbaar gedrag aanmoedigen en belonen
Met belonen heb ik het niet noodzakelijk over materiële beloningen zoals iets uitkiezen in de speelgoedwinkel. Hiermee creëren we immers bij ons kind verwachtingen die eigenlijk niet realistisch zijn. Een compliment of een schouderklopje, positieve aandacht, een dikke zoen, samen een gezelschapsspelletje spelen of het lievelingseten klaar maken van onze kleine held(in) tellen namelijk even goed als beloning.
Door interesse te tonen wanneer onze kids ons iets willen laten zien, door hen zoveel mogelijk positief aan te moedigen en gerichte complimenten te geven wanneer ze iets goed doen, komt er een mooie interactie tussen ons en onze kroost op gang. Hierbij versterken we elkaar.
Onze kinderen zullen zich immers gestimuleerd voelen om voornamelijk positief gedrag te stellen. Wij gaan daar op onze beurt positief op reageren. Daardoor wordt onze kroost opnieuw gemotiveerd om zich goed te gedragen, zodat wij daarover ook weer onze waardering kunnen laten blijken enzovoorts.
Betekent dat dan dat we onze kiddo’s de hele tijd de hemel moeten in prijzen als ze iets goed doen? Nee, natuurlijk niet. Een overdaad aan complimentjes of beloningen kan zelfs een averechts effect hebben. Onze hersenen zijn namelijk heel gevoelig voor beloningen. Worden onze kinderen te veel beloond, dan leren ze iets te doen voor het compliment of de beloning die aan dat gedrag vast hangt, in plaats van dat ze iets zelf willen kunnen.
Materiële beloning?
Wanneer kunnen we een materiële beloning geven?
De gouden regel die ik persoonlijk hierbij probeer toe te passen, is die van de “eerste keren”. Met andere woorden: wanneer ons kind iets voor de eerste keer leert. Ik denk hierbij aan zaken zoals op het potje gaan, zelf billen afvegen, zelf aan-en uitkleden (ook de jas en de schoenen), geen fopspeen of duim meer, zelf tanden poetsen, …
Ook dan hoeven materiële beloningen geen grootse dingen te zijn. Met een leuke sticker voor elke keer dat ze het te leren gedrag tot een goed einde hebben gebracht, komen we vaak al heel ver.
Enkele voorwaarden bij een materiële beloning
1. Maak het visueel
Bijvoorbeeld met een stickerkaart. We kunnen ons kind stickers laten kleven of na x aantal stickers een extra beloning geven.
Ontvang je graag een blanco beloningskaart om mee aan de slag te gaan, word dan lid van De Opvoedcoaching Community op Facebook.
2. Wees duidelijk
Het is belangrijk om eerst even voor onszelf scherp te stellen wat we precies verwachten van ons kind. Vervolgens kunnen we verwoorden welk gedrag we willen belonen.
3. Wees consequent
We belonen enkel wanneer ons kind het gewenste gedrag doet. En echt alleen dan.
4. Geef de beloning onmiddellijk
Door de beloning te geven vlak nadat ons kind het gewenste gedrag stelt, is er een duidelijk verband tussen het gewenste gedrag en de beloning.
5. Gebruik het beloningssysteem niet te lang
Anders verliest het zijn waarde. Vaak is voor heel jonge kinderen 2 tot 4 weken al lang genoeg.
6. Gebruik slechts één beloningssysteem per keer
Dit is best een belangrijke voorwaarde. Voor onze kinderen is het te verwarrend als er een beloningskaart is voor het potje en tegelijkertijd een kaart voor zichzelf aankleden.
7. Als het beloningssysteem niet werkt, stop er dan mee
Het heeft weinig zin om iets te blijven doen dat niet werkt. Bij het aanleren van nieuw gedrag betekent dit vaak dat ons kind er nog niet aan toe is. Dan proberen we later best opnieuw.
Wil je graag nog meer handvaten hoe we kinderen op een positieve manier verbaal kunnen aanmoedigen, word dan zeker lid van De Opvoedcoaching Community.
Besluit
Elk kind is anders. Terwijl het ene kind gedijt op aanmoedigingen en beloningen, zal het bij andere kinderen minder effect lijken te hebben, waardoor we als ouders sneller geneigd zullen zijn om over te schakelen op straffen. Bij nog andere kinderen zullen we het gevoel hebben dat we voortdurend aan het bijsturen zijn.
Hoe dan ook, moeten we als ouders proberen om onze kroost zoveel mogelijk aan te moedigen en regelmatig te belonen voor goed gedrag.
Wanneer we bovendien regelmatig afstemmen met elkaar zodat we beiden op één lijn zitten en kunnen leren van elkaar, hoeven we zo min mogelijk terug te grijpen naar straffen. Zo kunnen we uitzoeken wat het beste werkt voor ons eigen kind.
Krijg je hierin graag ondersteuning? Vul dan gerust het online contactformulier in of geef me een seintje via IG of FB.
De leuke extra’s die bij dit artikel horen, vind je terug op De Opvoedcoaching Community op Facebook.
Bronnen:
P. Adriaenssens: “Opvoeden is een groeiproces,” Uitgeverij Lannoo, 1997.
H. Montgomery: “De zeven stappen naar succesvol ouderschap. Van peuter tot kleuter.” A.W. Uitgevers B.V., 2019.
