Kinderen opvoeden en begeleiden is geen exacte wetenschap. Elk kind is immers anders en verdient zijn eigen aanpak.
Gelukkig bestaan er verschillende theoretische denkkaders, waarin we de nodige handvaten vinden om te kunnen omgaan met verschillende uitdagingen op vlak van opvoeding en begeleiding.
Ikzelf geloof heel sterk in ‘positief opvoeden’ als dat denkkader. In deze blogpost ga ik dieper in op de 5 pijlers van positief opvoeden.

Vijf basisprincipes
1. Veilige, liefdevolle omgeving
Kinderen hebben een veilige basis nodig, van waaruit ze de wereld om zich heen kunnen gaan verkennen.
Die basis is niet alleen een eigen plekje, waar ze altijd zichzelf kunnen zijn en naar kunnen terugkeren, maar zijn wij evengoed zelf als veilige haven voor onze kinderen.
Onze kinderen hebben ons immers nodig om hen bij te staan, bij alle uitdagingen waar ze tegenaan lopen tijdens het opgroeien.
Zo leren onze kinderen steeds meer over hoe alles om zich heen in elkaar zit, en hebben ze een veilige omgeving waar ze kunnen oefenen, met vallen en opstaan.

1.1. Bouw een goede band op met je kleine held(in)
Een positieve band ontstaat door veel te knuffelen, genoeg tijd samen door te brengen en plezier met elkaar te maken.
Kortom, door zoveel mogelijk onze volle aandacht te geven tijdens de momenten dat we samen zijn.

1.2. Zorg voor voldoende ruimte om (samen) te spelen
Kinderen die de nodige ruimte hebben om te spelen, vervelen zich minder en gaan daardoor ook minder kattenkwaad uithalen.
Een veilig ingerichte (speel)omgeving zorgt er bovendien voor dat je als ouder minder zal moeten verbieden.

1.3. Kijk naar wat je kind nodig heeft en tracht daarop in te spelen
De ontwikkeling van onze kinderen lijkt wel één grote aaneenschakeling van allemaal eerste keren.
Als ervaren reiziger komt onze hulp goed van pas om onze kinderen de weg te wijzen, en te duiden wat ze onderweg op hun pad tegenkomen.

1.4. Laat je kind weten dat het altijd bij jou terecht kan en troost kan vinden
Ook al begrijpen we zelf niet goed wat er aan de hand is of denken we dat het allemaal wel meevalt.
Door onze kinderen te troosten en gerust te stellen, laten we hen voelen dat we er zijn voor hen.

1.5. Erken de emoties van je kind
Als ouder hebben we de soms moeilijke opdracht om te ontdekken wat onze kinderen precies voelen en om die gevoelens serieus te nemen.
Slagen we daarin, dan geven we onze kinderen de mooie boodschap dat hun emoties er mogen zijn. Ook de meest overweldigende en moeilijke.

2. Positieve ondersteuning
Kinderen houden van herkenbare situaties. De voorspelbaarheid van herkenbare situaties brengt namelijk een gevoel van veiligheid met zich mee.
Om die reden is regelmaat zo belangrijk in het dagelijkse leven van onze kids.
Ik denk hierbij aan het ochtendritueel, de maaltijd-momenten, de dingen die wij als gezin samen ondernemen, het avondritueel, enz.
Door onze kinderen aan te moedigen om op hun eigen tempo steeds zelfstandiger te worden, motiveren we hen om alsmaar meer nieuwe dingen te leren en zich verder te ontwikkelen.

2.1. Probeer interesse te tonen wanneer je kind iets wil laten zien.
Op de momenten dat onze kids uit zichzelf naar ons toekomen om iets te tonen, vragen of te vertellen, houden we best even op waarmee we bezig zijn om hen onze volle aandacht te kunnen geven.
In het tijdperk van de mobiele telefoons, sociale media en drukke agenda’s kan dat een hele opgave zijn.
Hou in je achterhoofd dat als we nu niet luisteren naar de “kleine dingen”, onze kinderen later de “grote dingen” ook niet zullen komen vertellen.

2.2. Geef je kind gerichte complimenten
Probeer je kind zoveel mogelijk te bekrachtigen als hij iets doet waar je oprecht blij van wordt.
Iedereen krijgt graag op tijd en stond bevestiging van de mensen die er toe doen.
Prijs hierbij niet alleen de resultaten, maar durf ook de inspanningen van je kind in de verf te zetten om dat resultaat te bereiken.

2.3. Neem de tijd om met je kind te praten
Hoewel de meeste kinderen op driejarige leeftijd al over een behoorlijke woordenschat beschikken, zijn er nog veel dingen die ze niet kunnen verwoorden.
Vaak helpt het als wij die dingen voor hen proberen te benoemen en aftoetsen of we juist zitten.
Daarnaast laten we hen best de tijd en ruimte die ze nodig hebben om onze vragen te beantwoorden.

3. Structuur en grenzen op een positieve manier
Hoe duidelijker we zijn in hetgeen we verwachten, hoe minder we kinderen hoeven bij te sturen of hen dingen moeten verbieden.
Door te zorgen voor duidelijkheid en voorspelbaarheid in dagelijkse situaties, krijgen kinderen de houvast die ze nodig hebben om iets zelfstandig te ondernemen.

3.1. Tracht zo snel mogelijk te reageren op een rustige, maar kordate manier
Willen we in verbinding blijven met onze kinderen, dan heeft het weinig zin om ons boos te maken en te beginnen roepen.
De meeste kinderen gaan hierdoor in weerstand, of ze worden bang of overstuur.
Onze boodschap gaat met andere woorden verloren, want er komt niets meer binnen bij ons kind.
Kalm blijven is dus de best mogelijke manier om de communicatielijnen open te houden.

3.2. Benoem zo duidelijk mogelijk waarmee je wil dat je kind ophoudt
Wil kalm blijven dan zeggen, dat we storend gedrag zomaar moeten tolereren? Neen, natuurlijk niet.
Wel kunnen we op een kalme, maar kordate manier duidelijk maken welk gedrag niet kan voor ons.
Gaande van niet slaan, schoppen, gillen, vloeken, tot gooien met speelgoed, tekenen op de eettafel, speelgoed afpakken van broer of zus, springen op de zetel, enz.

3.3. Zeg vervolgens zo helder mogelijk welk gedrag je dan wel verwacht van je kind
Jonge kinderen zijn nog niet in staat om een gepast alternatief te bedenken voor hun storend gedrag.
Het is dus beter om te benoemen wat we dan wel verwachten.
Zeg bijvoorbeeld: “Wij tekenen niet op de muren. Tekenpapier dient om op te tekenen.”
Graag meer lezen? Bekijk dan zeker: “Grenzen stellen op een positieve manier, waarom dat zo belangrijk is,” en “Belonen en straffen, waarom opvoeden met zo min mogelijk straf beter werkt”.

4. Realistische verwachtingen van je kind én jezelf als ouder
Doorgaans hebben we voor de geboorte van onze kinderen een (ideaal)beeld in ons hoofd zitten van hoe we hun opvoeding willen klaarspelen.
En dan volgt onvermijdelijk die reality check.
Ons kleine hummeltje blijkt een mensje te zijn met zowaar een eigen willetje (dat erdoor komt op de slechtst mogelijke momenten), eigen gedachten (die regelmatig niet stroken met onze visie op dat ogenblik) en eigen (vaak heftige) emoties.
Bovendien ontwikkelen onze kinderen zich aan een indrukwekkend tempo. In elke ontwikkelingsfase wordt er weer wat anders geleerd.
Als ouder moeten we ons telkens weer aanpassen aan wat ons kind kan en begrijpt.
Zo is de kans is groot dat eenmaal we door hebben wat er werkt in de aanpak van onze kroost, diezelfde aanpak kort daarna al niet meer werkt omdat ons kind in een nieuwe ontwikkelingsfase is beland.
Het helpt dan ook om realistische verwachtingen te hebben van wat ons kind kan en begrijpt.
Dat kunnen we het beste te weten komen door de ontwikkeling van onze kinderen goed op te volgen.

4.1. Probeer zo kalm en begripvol mogelijk te reageren
Soms doen onze kinderen dingen waarvan we dachten dat ze die al goed onder controle hadden.
Doordat ze zich in zo’n hoog tempo ontwikkelen, denken we vaak al snel dat ze meer begrijpen dan ze werkelijk doen.
Er is echter een hele kindertijd voor nodig om de gevolgen van het eigen gedrag te kunnen inschatten, en emoties en impulsen onder controle te leren houden.
Best is dus om ons daar als ouder niet al te druk in te maken.

4.2. Verwacht geen perfectie van je kind
Fouten maken hoort nu eenmaal bij opgroeien. Kinderen doen dat niet met opzet.
Bovendien is fouten maken zelfs een noodzakelijk iets want hieruit leren ze ook weer.
Tracht fouten dus steeds als een kans te zien om je kleine deugniet op een rustige manier iets waardevols bij te brengen.
4.3. Verwacht evenmin perfectie van jezelf
Het voortdurend aanpassen aan de opvoedingsbehoeften van onze kroost is best een uitdaging.
Zéker als er meerdere kinderen in het spel zijn, en/of in combinatie met een drukke baan en een sociaal leven.
Wees dus mild voor jezelf. De perfecte ouder bestaat namelijk niet.

4.4. Blijf steeds bereid om te kijken naar jouw eigen aandeel
We dragen allemaal de goede en minder goede ervaringen uit onze eigen opvoeding mee.
Die maken dat we zijn wie we zijn en zorgen ervoor dat we op een bepaalde manier reageren op wat onze kids doen of zeggen.
Het is echter niet omdat we doorgaans reageren met reacties die voor ons als natuurlijk aanvoelen, dat ze altijd de juiste manier van reageren zijn.
Denk maar aan al die keren dat we dachten bij onszelf “dàt zal ik later nooit bij mijn eigen kind doen”, om dan op een gegeven moment beschaamd vast te stellen: “omg, ik klink als mijn moeder…!”
Hoe je hieraan kan werken, kan je lezen in de blogpost “Eerste hulp bij reflex reacties.”

5. Zelfzorg als ouder
Veel ouders vinden het moeilijk om goed voor zichzelf te zorgen. “Me-time” nemen, voelt vaak aan alsof we onszelf vòòr onze kinderen zetten.
Nochtans is het zo dat ouders die regelmatig tijd nemen voor zichzelf en elkaar, beter in hun vel zitten en meer energie voor hun kinderen hebben.
Het kan namelijk best zwaar zijn om altijd klaar te staan voor onze kroost.
Af en toe de tijd nemen om even de batterijtjes op te laden zonder kinderen, is dus geen overbodige luxe.
Door regelmatig naar onze eigen behoeften te luisteren, gaan we krachtiger in het leven staan en kunnen we makkelijker positieve aandacht aan onze kinderen geven.
Dat komt onze kroost dus alleen maar ten goede.
Lees hier meer over zelfzorg of ontdek hier de zelfzorg-ideeën.

5.1. Doe die dingen waar je energie van krijgt
Dat kunnen leuke dingen zijn die jou als individu energie geven, maar het kan evengoed iets zijn waarvan je als koppel weer zuurstof krijgt.
Ook al zijn we ouders, we zijn allemaal mensen met eigen behoeften en verlangens.
De beste manier om voor onszelf te zorgen is om daar op tijd en stond naar te handelen.
Met andere woorden: maak tijd voor jezelf en je sociale kring, ga voor die toffe hobby en trek regelmatig een keer samen op date.
Wil je meer weten over hoe je kan werken aan je relatie nadat jullie ouders werden, lees dan zeker “Relatie en kids“.

Besluit
Wil je na het lezen van dit artikel graag aan de slag met de tips rond positief opvoeden, maar weet je niet goed hoe je dit moet aanpakken? Ontdek de leuke extra’s op De Opvoedcoaching Community.
Heb je liever wat meer ondersteuning? Geef me dan gerust een seintje via het online contactformulier.
Bronnen:
Kind en Gezin en www.triplep.be
H. Montgomery: “De zeven stappen naar succesvol ouderschap – Van peuter tot kleuter.” A.W. Bruna Uitgevers B.V., 2019.

