Dagelijks werken aan veerkracht

Net zoals wijzelf in ons volwassen leven soms voor moeilijke vraagstukken komen te staan, worstelen onze kinderen doorheen hun hele kindertijd met hun eigen uitdagingen en tegenslagen.

Zo verhuizen de meeste kinderen wel eens. Ze leren met de fiets rijden. Ze proberen eten uit dat ze voordien nog niet kenden. Of er wordt een broertje of zusje geboren en ze zijn opeens niet meer het enige kind in huis. Ze leren nieuwe dingen op school die ze niet meteen onder de knie krijgen.

Ook verliezen kinderen meermaals in hun kinderjaren hun favoriete speelgoed, of zelfs personen die hen dierbaar zijn. Ze maken nieuwe vriendjes en af en toe worden ze gekwetst door diezelfde vrienden. Ze zetten zich af tegen de groepsdruk van hun leeftijdsgenoten, of erger, ze komen op school pestkoppen tegen.

Al deze veranderingen zijn een onvermijdelijk onderdeel van het leven. En net zoals verandering stress oplevert voor grote mensen, kunnen verandering en de bijhorende moeilijkheden ook behoorlijk stressvol zijn voor onze kroost.

Het mag duidelijk zijn dat we onze kinderen niet hun ganse leven onder een glazen stolp kunnen zetten.

Bijgevolg moeten we op zoek gaan naar een andere manier om hen te helpen op een adequate manier met deze moeilijkheden, tegenslag en verlies om te gaan. 

Aan te leren vaardigheid, of toch niet?

Veerkracht op zich is geen vaardigheid die we kunnen aanleren.

Veerkracht is namelijk iets dat ontstaat als we verschillende, andere vaardigheden onder de knie krijgen.

Zoals ons vermogen om problemen op te lossen, met stress en slechte ervaringen kunnen omgaan, onze emoties kunnen herkennen en in goede banen leiden, kunnen rekening houden met anderen, maar evengoed durven zeggen wat je van iets vindt, of hoe je je voelt, het aanvoelen wanneer het tijd is om hulp te vragen aan de juiste mensen, en het samenwerken met anderen.

Daarnaast zijn de genetische opmaak en persoonlijkheid van onze kinderen, evenals de sociale omgeving waarin ze opgroeien niet te onderschatten factoren.  

Sommige kinderen raken in de confrontatie met een onverwachte, moeilijke situatie meer van streek dan anderen. Andere kinderen hebben dan weer meer toegang tot volwassenen die hen voordoen en aanleren wat ze nodig hebben om veerkrachtig te zijn.

Waarom is veerkracht zo belangrijk?

1. Veerkrachtige kinderen kunnen makkelijker doorheen de alledaagse ups en downs navigeren.

Kinderen die geloven in hun eigen kunnen, zien in dat alle ervaringen die hun kant op komen, eigenlijk kansen zijn om te groeien.

Bovendien weten ze dat hun leven voortdurend in verandering is, dat niets altijd hetzelfde blijft.

Veranderingen worden dus als iets positiefs ervaren.

2. Veerkrachtige kinderen kunnen beter omgaan met uitdagingen, verlies en moeilijke ervaringen.

Ze zijn niet noodzakelijk minder gestresst dan andere kinderen. Maar ze zijn wel beter in staat om uitdagingen het hoofd te bieden.

Net omdat ze een aantal zeer effectieve vaardigheden hebben geleerd die hen helpen om te gaan met stress.

3. Veerkrachtige kinderen hebben in het algemeen meer zelfvertrouwen, en een beter probleemoplossend vermogen.

Ze herkennen welke emoties ze voelen en kunnen die op een gezonde manier uiten. Ze kunnen eveneens de emoties van anderen herkennen en er adequaat op reageren.

Problemen worden opgelost door oplossingsgericht te werk te gaan.

Veerkrachtige kinderen proberen in een moeilijke situatie verschillende strategieën uit, totdat een bepaalde strategie goed blijkt te werken.

Gelukkig zijn er verschillende dingen die we dagelijks kunnen doen om te werken aan veerkracht.

Tip 1 Laat je kind fouten maken

1.1. Leer je kind dat fouten maken mag

Niemand vindt fouten maken fijn. Het voelt als falen en roept allerlei negatieve gevoelens op: gaande van angst tot schaamte.

Nochtans leren we uit onze fouten. Fouten zijn kansen om beter te worden in iets. Bijgevolg zouden we onze fouten eigenlijk moeten omarmen, in plaats van ze te vermijden.

Moedig je kind dus aan om regelmatig uit zijn comfort zone te stappen en nieuwe dingen uit te proberen.

Soms kunnen dat heel eenvoudige dingen zijn, zoals het openen van een brooddoos, of het beklimmen van een nieuw touwen-parcours in de speeltuin.

Lukt iets niet meteen, dan is het aan ons om ons kind duidelijk te maken dat dat niet erg is.

1.2. Moedig pogingen om iets nieuws te leren aan

Aangezien er van jongs af aan maar weinig vaardigheden die we in één keer onder de knie hebben, hoort fouten maken nu eenmaal onvermijdelijk bij het leven.

Ik denk hierbij aan leren stappen, praten, zindelijk worden, eten zonder morsen, onszelf aan -en uitkleden, fietsen, en nog zoveel meer.

Leer je kinderen dat zelfs als ze meer tijd nodig hebben om iets te leren, ze altijd hun best moeten doen.

Gaandeweg zal ons kind steeds vaker zelf nieuwe dingen uitproberen, zonder daarbij onze hulp te vragen.

Laat je kind weten dat je trots bent op zijn inspanningen, en op het feit dat hij zijn best gedaan heeft.

Tip 2 Geef je kind verantwoordelijkheid

2.1. Leer je kind verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen keuzes

Help je kinderen van jongs af aan te begrijpen dat er altijd gevolgen verbonden zijn aan eender welke keuze die ze maken.

Dat doen we door rustig uit te leggen wat het gevolg is van hun acties en samen te overlopen wat een mogelijke oplossing kan zijn.

Wanneer mijn Kleine Mannetje bijvoorbeeld beslist om de kommetjes in de spoelbak “af te wassen” en hij spettert daarbij heel de keuken nat, dan krijgt hij een handdoek en maken we samen de boel weer droog.

Is hij aan het spelen met iets en wil hij met iets anders spelen, dan ruimt hij eerst het vorige speelgoed op. Op die manier leert hij verantwoordelijkheid te nemen en heb ik aan het einde van de dag geen ontplofte living.

2.2. Leer je kind verantwoordelijk te zijn voor zijn eigen spullen

Als onze kinderen iets niet kunnen vinden, moedig ze dan aan om het eerst zelf te zoeken, in plaats van dat wij het zoeken meteen overnemen.

Is er iets verloren geraakt, grijp dit dan aan als een leermoment om in de toekomst beter voor de eigen spulletjes te zorgen. Vervang het verloren voorwerp enkel als het essentieel is. 

Laat je kind thuis helpen bij klusjes, die geschikt zijn voor zijn leeftijd. Ik denk hierbij aan samen opruimen, de tafel dekken en afruimen, de vaatwasser in-en uitladen, enzovoorts.

Zijn er huisdieren, laat uw kind dan helpen bij het verzorgen, voeren of uitlaten ervan.

Tip 3 Oefen samen probleemoplossende vaardigheden

3.1. Geef je kind de kans om zelf een oplossing te vinden

Wanneer onze kinderen geconfronteerd worden met een uitdaging, is het belangrijk om hen de kans te geven de dingen eerst zelf uit te zoeken.

Door hen niet onmiddellijk de regie uit handen te nemen, leren we ons kind immers het hoofd te bieden aan situaties waarin de dingen niet verlopen zoals gepland.

Moedig je kinderen dus aan om alle mogelijke oplossingen voor een probleem te bedenken.

Help hen vervolgens de voor- en nadelen van elk alternatief af te wegen, totdat ze de beste oplossing in die specifieke situatie ontdekken.

Meerdere succeservaringen van het zelf vinden van een goede oplossing zullen ervoor zorgen dat ons kind vertrouwen in zichzelf krijgt, en in zijn eigen mogelijkheden om een uitdaging tot een goed einde te brengen.

3.2. Zorg ervoor dat je kind weet dat het om hulp mag vragen

Vaak denken we dat we dingen alleen moeten oplossen en nooit iemand om hulp hoeven (of mogen) te vragen. Kinderen zijn daarin niet anders.

Zorg ervoor dat je kind begrijpt dat hulp vragen in sommige gevallen de beste strategie is. 

Weten wanneer iets je mogelijkheden te boven gaat, en weten wie en hoe je om hulp moet vragen, is namelijk super belangrijk bij het omgaan met stress.

Om ons kind te ondersteunen in het oefenen van zijn probleemoplossende vaardigheden, vind je hier een aantal oplossingsgerichte vragen die je je kind zou kunnen stellen in de confrontatie met een probleem.

Tip 4 Bouw aan een “groei” mindset

4.1. Prijs de inspanningen van je kind en moedig ze aan

Kinderen met een positieve ingesteldheid geloven dat ze hun vaardigheden (of een gebrek daaraan) kunnen verbeteren door veel te oefenen en hard te werken. 

Ze geven niet zo makkelijk op en blijven dingen uitproberen totdat een probleem is opgelost.

Wanneer ons kind dus echt z’n best gedaan heeft, dan is dat (ongeacht het resultaat) een oprecht compliment waard.

Dat geldt zeker wanneer ons kind een geweldige prestatie neerzet. In plaats van alleen het bereikte resultaat te prijzen, loont het op lange termijn immers meer om de inspanningen van ons kind in de verf te zetten.

Wijs je kind bijvoorbeeld op de moeilijke dingen die het heeft overwonnen om op dat punt te komen en dat het echt trots mag zijn op zichzelf. Vergeet daarbij niet om ook je eigen fierheid uit te spreken, en dat je altijd geloofd hebt in je kind.

Ook als iets niet (meteen) lukt, laat dan horen hoe knap je het vindt dat je kind zo zijn best gedaan heeft en het geprobeerd heeft. Geef je kind mee dat we niet altijd (van de eerste keer) positieve resultaten zullen behalen, en dat dat oké is.

4.2. Prijs nooit enkel de prestaties van je kind

Prijzen we altijd alleen maar de prestaties van onze kinderen, dan kunnen ze op de duur het gevoel krijgen dat onze liefde misschien niet onvoorwaardelijk is. Dat hun waarde misschien afhankelijk is van bijvoorbeeld hoge schoolpunten, of een goede sportprestatie.

Zo kunnen we ongewild een laag zelfbeeld aankweken bij ons kind. Dat willen we vermijden, aangezien het ons kind behoorlijk kan hinderen in zijn verdere ontwikkeling.

Tip 5 Leer je kind omgaan met emoties

5.1. Help je kind om zijn gevoelens te herkennen en te benoemen

Onze kinderen krijgen in het dagelijkse leven te maken met allerlei gevoelens.

Al die verschillende emoties worden aanvankelijk enkel gevoeld. Wanneer onze peuters er voor het eerst mee kennis maken, zijn ze eigenlijk nog te jong om (goed) te kunnen verwoorden wat ze precies voelen. Ook hun brein is nog te onontwikkeld om al die emoties in goede banen te leiden.

Dat maakt dat onze kleintjes soms overspoeld geraken door heftige emoties zoals boosheid, frustratie of angst. Ze gebruiken dan hun lichaam om duidelijk te maken dat er iets aan de hand is. Ze gaan huilen, roepen, gillen, met dingen gooien, slaan, enz.

Het enige houvast dat ons kind dan heeft, zijn de veilige volwassenen in zijn leven. Als ouders staan we dan ook voor de soms moeilijke opdracht om uit te zoeken wat ons kind voelt en dat proberen te benoemen.

5.2. Help je kind om zijn gevoelens op een aanvaardbare manier te uiten

Het is aan ons om onze kinderen te leren hoe ze op een deftige manier kunnen uitdrukken wat ze voelen. Dat begint al wanneer ze nog heel jong zijn.

In eerste instantie is het belangrijk om zelf kalm te blijven op de momenten dat ons kleintje overweldigd wordt door heftige emoties.

Vervolgens kunnen we de gevoelens van onze peuters en kleuters erkennen (door ze te benoemen) en gewoon te laten zijn.

Zo geven we hen immers de boodschap dat hun gevoelens er mogen zijn, ook de heftige.

En dat we misschien niet veel kunnen veranderen aan de gevoelens die we hebben, maar dat we wél invloed kunnen uitoefenen op hoe we omgaan met die gevoelens.

Tenslotte kunnen we voordoen en verwoorden hoe wij zelf op een effectieve manier onze emoties beheersen wanneer we gefrustreerd of overstuur zijn.

Door kalm te blijven, door eens diep in te ademen en tot 10 te tellen, door de bron van ergernis of frustratie weg te nemen of er zelf van weg te gaan, door iets te gaan doen wat ons wél een prettig gevoel geeft, enz.

Op die manier leren we hen om de controle over de situatie en zichzelf terug te nemen.

Naarmate onze kinderen ouder worden, zullen ze met vallen en opstaan leren hoe ze kunnen reageren wanneer ze boos zijn, wat ze kunnen doen als ze bang zijn, of gefrustreerd, enz.

Gaandeweg zullen ze eveneens leren om daarbij steeds meer op zichzelf te vertrouwen.

Tip 6 Geef het goede voorbeeld

Kinderen kijken naar de volwassenen in hun leven om te ontdekken hoe ze op de wereld kunnen reageren.

Als ouders zijn wij dan ook de best geplaatste rolmodellen om onze kinderen voor te doen hoe we op een gezonde manier met emoties kunnen omgaan, en hoe we problemen op een effectieve manier kunnen oplossen.

Door het goede voorbeeld te geven en op een open manier aan onze kinderen te verwoorden hoe wij zelf reageren op met uitdagingen, gaan onze kinderen beter kunnen leren van ons.

Besluit

Het mag duidelijk zijn dat we best wel wat dingen kunnen doen om onze kinderen veerkrachtiger te maken en dat onze kinderen daar op lange termijn écht mee gebaat zijn.

Laat me gerust weten wat je van de tips vond door onderaan dit artikel een reactie achter te laten!