Het doet heel wat ouders huiveren om de woorden “jonge kinderen” en “seksuele vorming” in één zin samen te zien.
Toch is het belangrijk om van jongsaf aan gewoon te doen over seksualiteit en relaties, en er op een open manier over te communiceren.
Want seksualiteit gaat over zoveel meer dan het verschil tussen jongens en meisjes, of elkaars lichaam ontdekken.
Seksualiteit gaat evengoed over het verkennen van je eigen lichaam, over een onderscheid kunnen maken tussen veilige en onveilige aanrakingen, over gevoelens van vriendschap en liefde, over knuffelen en elkaar lief vinden.
Voordelen van open communicatie
Door er open over te praten, geven we onze kinderen impliciet de boodschap mee dat ze steeds bij ons terecht kunnen wanneer ze met vragen zitten of problemen hebben.
Daar plukken we de vruchten van wanneer onze pubers verliefd worden en gaan experimenteren met zoenen en elkaar aanraken.
Bovendien maken we onze kroost weerbaarder door hen van meet af aan correcte informatie mee te geven rond seksualiteit en relaties, zij het dan op “kindermaat”.
Zo wapenen we hen immers tegen grensoverschrijdend gedrag. We leren hen bovendien om bewustere en veiligere keuzes te maken wanneer ze beginnen te oefenen met flirten, verkering en vrijen.
Seksualiteit als onderdeel van een normale ontwikkeling
Baby’s & peuters (0-2 jaar)
De wereld ontdekken
Onze baby ontdekt de wereld met zijn lichaam: hij kijkt, hoort, voelt, proeft en ruikt aan alles wat hij op zijn pad tegenkomt.
Daarnaast vindt onze baby het heerlijk om geknuffeld te worden. De nabijheid van ouders of andere vaste verzorgers geeft hem een gevoel van geborgenheid en veiligheid.
Baby’s die veel geknuffeld worden, zullen op latere leeftijd positiever over zichzelf en hun lichaam denken dan een kind dat bijna nooit liefdevol wordt vastgepakt.
Tip: Geef vanaf de babytijd lichaamsdelen de juiste benaming. Hierdoor leren we ons kind op een open manier te communiceren. Dat kan mogelijke drempels voor vragen rond seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd wegnemen.
Zichzelf aanraken
Vanaf ongeveer 6 maanden raken baby’s af en toe per ongeluk hun geslachtsdelen aan. Pas vanaf de leeftijd van 2 jaar wordt onze peuter zich bewust van zijn eigen lichaam en kan het zijn dat hij bewust zijn eigen geslachtsdelen aanraakt.
Dat heeft in ieder geval niet dezelfde betekenis als bij volwassenen die zichzelf aanraken.
Tip: Verbied je peuter niet om zichzelf aan te raken. Dan geef je je kind het gevoel dat zijn piemel of haar vagina verboden terrein is. Wel kan je afspreken met je peuter dat hij zichzelf alleen aanraakt als hij in zijn bedje ligt.
Vragen stellen
Vanaf 2 jaar stellen kinderen de eerste vragen over onderwerpen die met seksualiteit te maken hebben. Meestal gaat het dan over de verschillen tussen jongens en meisjes.
Rond 2 à 3 jaar komt bij onze peuter het besef dat het een jongen of een meisje is.
Kleuters (3-4 jaar)
(Nieuwe) vragen stellen
Deze ontwikkelingsfase wordt gekenmerkt door nieuwsgierigheid naar de wereld om hen heen, die alsmaar groter wordt. Daarnaast voelen onze kleuters een sterke band met ons en zijn ze gevoelig voor alle informatie die wij hen geven.
Rond deze leeftijd komen dan ook de vragen over voortplanting, zwangerschap en geboorte.
Tip: Vraag waarom je kind een bepaalde vraag stelt. Misschien maakt je kleuter zich zorgen om iets. Of wil hij eigenlijk iets anders weten.
Tip: Geef eerlijk antwoord in eenvoudige taal, die je zelf makkelijk gebruikt, om iets uit te leggen. Kinderen onthouden sowieso enkel wat bij hun leeftijd past.
Tip: Heb je op een bepaalde vraag even geen antwoord? Zeg dan dat je er even moet over na denken. Kom er zodra je het antwoord hebt later op terug. Gebruik desnoods boekjes om dingen uit te leggen.
Fantasiespelletjes
Onze kleuters spelen graag fantasiespelletjes waarin ze verschillende rollen kunnen opnemen en oefenen, of waarin ze hun lichamelijkheid kunnen verkennen: vadertje & moedertje, doktertje, enz. Ze durven daarbij wel eens experimenteren met voorwerpen.
Tip: Spreek spelregels af: “Als je geen zin hebt in doktertje spelen, dan hoef je dat niet te doen.” Of “Doe niets waar andere kindjes geen zin in hebben, en doe ook niets waar je zelf geen zin in hebt. Of nog: “Stop niets in gaatjes (mond, oor, neus, vagina, poepegaatje), en doe andere kinderen geen pijn.”
Tip: Grijp in wanneer het spel niet gelijkwaardig is. Bijvoorbeeld wanneer je kind doktertje speelt met kinderen die 3 jaar ouder of jonger zijn dan hijzelf, wanneer jouw kind veel slimmer is of juist minder slim, als één van de kinderen iets doet wat het niet wil of niet durft, of tenslotte als het pijn doet bij één van de kinderen.
Grenzen opzoeken
Verder leren kleuters thuis en op school steeds beter hoe ze zich ‘zouden moeten’ gedragen. Ze ontdekken stilaan wat er mag en niet mag.
Zoals bijvoorbeeld het roepen van “vieze” woorden. Niets spannender voor een 3-jarige om en plein public “pipi” of “kaka” te roepen, of een luide wind te laten, en dan naar onze reactie te kijken.
Tip: Besteed er niet teveel aandacht aan. Of spreek met je kind af dat het thuis elke dag 5 minuten lang zoveel vieze woorden mag zeggen als hij wil. Waarschijnlijk is het spannende er dan snel van af.
Weerbaarheid
Dit is tevens het moment om ons kind weerbaar te maken. Dat wil zeggen dat onze kleuter voor zichzelf kan en durft opkomen, dat hij in een moeilijke situatie zelf een oplossing kan bedenken, en dat ons kind rekening houdt met wat anderen wel of niet willen.
Tip: Maak duidelijk wat wel en niet kan.
Geef je kind mee dat hij baas is over eigen lichaam, dat alleen hij mag bepalen wie zijn lichaam aanraakt. En dat dat voor andere kinderen ook geldt. Ook zij zijn baas over hun lichaam en mogen nee zeggen tegen dingen die ze niet willen doen.
Leg aan je kind uit dat hij dus nooit gedwongen mag worden om iets te doen waar hij zichzelf niet goed bij voelt. Wil je kind liever geen knuffel geven aan nonkel Bert (omdat diens baard prikt) of zelfs aan één van de grootouders (omdat die toch een beetje gek ruikt), dan is dat helemaal oké. Ga je je kind hier toch toe verplichten, dan ontkracht je je eigen boodschap dat je kind baas is over zijn eigen lichaam.
Verliefd
Sommige kinderen van deze leeftijd zeggen soms al dat ze “verliefd” zijn, hetzij op iemand van het andere geslacht, hetzij op iemand van hetzelfde geslacht.
Het betekent dan gewoon dat ze een speciale vriendschap hebben met een ander kind en heel graag tijd met dat kind doorbrengen.
Lagere schoolkinderen (5-12 jaar)
Typisch gendergedrag
Als kleuters zo’n 5 à 6 jaar zijn, krijgen ze duidelijke ideeën over hoe jongens en meisjes zich horen te gedragen.
Jongens vertonen dan vaak extra stoer gedrag: ze spelen met auto’s en houden van wilde spelletjes. Meisjes doen daarentegen echte meisjesdingen. Ze verkleden zich als prinses, spelen met poppen, enz.
Op deze leeftijd worden vriendschappen steeds belangrijker. Jongens en meisjes spelen vaak apart. Samen spelen vinden ze spannend. Vaak vinden ze elkaar maar stom. Dat komt omdat ze zich nog niet goed kunnen verplaatsen in elkaar.
Sommige kinderen doen het precies andersom. Zo zijn er zijn meisjes die veel ravotten en van voetbal houden, en er zijn jongens die liever rustig een boekje lezen of tekenen. Dat is allemaal helemaal oké.
Verliefd
Naar het einde van de lagere school toe komt de puberteit stilaan op gang. Onze kinderen krijgen in korte tijd met veel lichamelijke veranderingen te maken. Hierdoor kunnen ze erg onzeker zijn over hun lichaam en zich schamen.
Ze worden verliefd, gaan experimenteren met zoenen en elkaar aanraken, en masturberen. Ze zoeken online informatie op over seks. In deze periode komen jongeren er vaak achter of ze op jongens of meisjes vallen, of op allebei.
Tip: Blijf een open houding aannemen door vragen over liefde en seks te beantwoorden. Als je kind met vragen zit rond verliefdheid op iemand van hetzelfde geslacht, probeer dan vooral te luisteren.
Probeer je kind te laten weten dat je er voor hem bent. Want pubers die op iemand van hun eigen geslacht verliefd worden, kunnen zich heel eenzaam voelen.
Zo kan je zeggen dat wij allemaal een seksuele voorkeur hebben, die we gaandeweg over onszelf ontdekken. Het kan soms een tijdje duren vooraleer we hierover duidelijkheid hebben.
Besluit
Zit je na het lezen van deze blog toch nog met vragen over de manier waarop je kan reageren op bepaald openlijk seksueel gedrag van je peuter of kleuter?
Of vraag je je af welke grenzen je moet stellen en hoe je dit kan doen?
Of wil je gewoon weten of het gedrag van je kinderen past bij hun ontwikkelingsniveau?
Geef me dan gerust een seintje via het contactformulier.
Bron: www. rutgers.nl