Elke ouder wordt vroeg of laat geconfronteerd met het feit dat zijn kind er een (al dan niet irrationele) angst op nahoudt.
Vorige keer zagen we wat zo de 8 meest voorkomende angsten bij kinderen van 0 tot 12 jaar zijn.
Vandaag deel ik enkele praktische tips om ons kind bij te staan in het overwinnen van zijn angsten.
Want als ouder willen we niets liever dan al die angsten zo snel mogelijk weer wegnemen bij onze kinderen.
Tip 1 Herken de signalen van angst
Angst kan zich uiten door middel van lichamelijke klachten. Zo kan ons kind trillende handen hebben, hyperventileren, of klagen over buikpijn en/of hoofdpijn.
Daarnaast zijn er echter minder duidelijke signalen. Ons kind kan bijvoorbeeld excuses verzinnen om iets niet te moeten doen, of rond bedtijd beginnen treuzelen en nog allerlei ditjes en datjes nodig hebben.
Benoem altijd kalm hetgeen je opmerkt, bevraag of dat klopt en stel je kind gerust.
Tip 2 Neem altijd de angst van je kind serieus
Troost je kind. Stel het gerust wanneer het in paniek is. Laat je kind zijn angst(en) verwoorden.
Door erover te praten, zal ons kind steeds meer in staat zijn om zijn gevoelens te begrijpen. Bovendien krijgen we als ouder inzicht in hoe we zijn gevoel van veiligheid weer kunnen herstellen.
Zet je op ooghoogte van je kind en benoem hetgeen je merkt. Zeg bijvoorbeeld: “Die ballon maakte je bang toen hij knalde, hè? Ik begrijp het, dat was een hele luide knal. Maar dat was het gelukkig ook maar: een hard geluid. Er kan jou niets gebeuren, je bent veilig.”
Op die manier geven we erkenning voor angstige gevoelens. Daardoor voelen kinderen zich gesteund en veilig.
Tip 3 Blijf zelf rustig in angstaanjagende situaties
Onze kinderen houden alles wat we doen in de gaten. Probeer daarom zelf niet in een blinde paniek te schieten als je bijvoorbeeld op straat een nogal enthousiaste pitbull tegenkomt.
Als onze kroost ziet dat we doodsbang zijn voor honden, kunnen ze gemakkelijk onze angst overnemen.
We kunnen het goede voorbeeld geven door zelf de kalmte te bewaren en dapper onze angsten onder ogen te zien.
Soms zien we een mogelijk gevaarlijke situatie ontstaan en reageren we toch angstig. Leg dan achteraf aan je kind uit waarom je zo reageerde, en wat er precies gevaarlijk was.
Tip 4 Neem altijd duidelijk afscheid
Zorg voor een korte afscheidsroutine. Help je kinderen zich te installeren op de plaats van bestemming en vertel dat je doorgaat. Geef ze vervolgens een dikke knuffel of kus en laat ze weten wanneer je terug bent.
Er stiekem ervandoor gaan, staat garantie voor drama op lange termijn. Het risico bestaat immers dat hun angst dat we op een dag opeens verdwenen zijn en hen achterlaten, alleen maar groter wordt.
Ook na het afscheid nog even terugkomen naar het klasje om te kijken hoe het gaat, is geen strak plan. Het schept enkel verwarring en maakt het voor een kind moeilijker om moedig te zijn.
Laat het aan de oppas of leerkracht over om je kind te troosten indien dat nodig is.
Vaak hebben kinderen een lichte voorkeur voor één van beide ouders, van wie ze maar moeilijk afscheid kunnen nemen. Het helpt dan om ons kind door de andere ouder te laten troosten als de favoriete ouder in de buurt is.
Het kan gebeuren dat ons kind zijn armpjes naar de favoriete ouder uitstrekt, maar het is belangrijk om op zo’n moment voet bij stuk te houden.
Tip 5 Oefen het alleen zijn voor korte perioden
Vertel wat er gaat gebeuren en doe daadwerkelijk hetgeen je zegt. Zeg bijvoorbeeld: “Mama gaat nu even naar boven je knuffel halen. Ik ben zo weer terug.”
Ons kind zal misschien beginnen huilen, maar dat laten we even gebeuren. Doordat we snel weer terug zijn met het knuffeldier, leert ons kind erop te vertrouwen dat we ons aan afspraken houden.
Heeft ons kind het toch te moeilijk, dan kunnen we onze stem nog laten horen als we even uit beeld gaan. Door bijvoorbeeld een liedje te zingen of ons kind geruststellend te blijven toespreken.
Bij baby’s met scheidingsangst is het ‘kiekeboe’-spel een goede manier om te oefenen dat we er nog steeds zijn, zelfs als ze ons gezicht even niet kunnen zien.
Tip 6 Informeer je kind
Geef je kinderen alle informatie die ze nodig hebben om dingen in hun context te plaatsen.
Onze kinderen moeten immers nog volop de wereld ontdekken. Alles is nieuw voor hen. Het is dus helemaal niet zo vanzelfsprekend dat de stofzuiger hen niet gaat opslokken of dat ze niet zullen meegezogen worden in het afvoerputje als het bad leegloopt.
Wijs dus aan wat ze niet kunnen zien, en leg zoveel mogelijk uit. Vier de nieuwsgierigheid van je kind en voed ze.
Kinderen houden ervan om de details te horen van alles wat wij weten. Wij zijn hun held en als iemand (volgens hen) weet hoe we de dingen rondom ons moeten begrijpen, dan zijn wij dat wel.
Tip 7 Neem de angst van je kind op in zijn spelrepertoire
Het klinkt misschien een beetje gek om zo’n nare emotie als angst een plaats te geven in het spel van je kind.
Anderzijds is spelen zo belangrijk in het leren over de wereld, hoe die in elkaar zit en hoe wij ons verhouden tot andere mensen. Zoveel van het spel van onze kinderen is namelijk een soort oefenterrein voor het echte leven.
Als ons kind ergens heel bang voor is, kan het een goed idee zijn om die angst te introduceren tijdens zijn spel. Voorwaarde is wel dat we die spelmomenten begeleiden. Zo kunnen we ons kind enkele suggesties geven over wat of waarmee ze kunnen spelen.
Ik denk bijvoorbeeld aan ‘monstertje’ spelen. Ons kind kan zelf het monstertje spelen, of wij kunnen het monster spelen, of ons kind speelt dat het een monster als huisdier heeft. Hoe ziet dat monster eruit, is het lief of altijd stout, kan het praten of enkel grommen, enzovoorts enzoverder.
Door hun angst uit te spelen, kunnen onze kinderen hun angsten immers de baas worden. Ze kunnen verschillende scenario’s oefenen, verscheidene reacties uitproberen en zo vanop een veilige afstand vertrouwd raken met wat hen angst inboezemt.
Tip 8 Moedig je kind aan als het dapper is
Laat je kroost op zijn eigen tempo angsten verkennen. Help hen daarbij in kleine stapjes.
Als ons kind bijvoorbeeld bang is voor honden, laten we hem eerst honden in boekjes of op foto bekijken. Vervolgens kunnen we ons kind meenemen naar een dierenwinkel zodat hij veilig vanachter het raam kan kennis maken.
Een volgende stap kan zijn dat ons kind een hond kan zien die achter een hek zit. Op die manier kunnen we toewerken naar een hond aaien.
Door in elke stap ons kind aan te moedigen, zal ons kind zich geleidelijk aan sterker voelen om zijn angst te overwinnen.
Besluit
Als ouders zullen we vaak een brug moeten vormen tussen bekend en onbekend terrein.
We zullen regelmatig dienst doen als een veilige haven, van waaruit onze kinderen het vertrouwen zullen opbouwen in hun eigen vermogen om met nieuwe en onbekende dingen om te gaan.
De bovengenoemde tips kunnen ons daarbij al een eindje op weg helpen.
Heb je toch nog vragen of worstelt jouw kind met een specifieke angst, aarzel dan niet om contact op te nemen.
Bronnen:
Peter Adriaenssens: “Mijn kind is bang (en ik ook). Opvoeden tot weerbaarheid.” Uitgeverij Lannoo, Tielt, 1998.
Karen Young: “Fear and anxiety. An age by age guide to common fears, the reasons for each and how to manage them.” Heysigmund.com. 2016.
