De 5 basisprincipes van positief opvoeden

Toen Kleine Man nog een baby was, moest hij nog maar een kik geven of ik stond al aan zijn park om even mijn hand op zijn kleine, warme lijfje te leggen en hem geruststellend toe te spreken.

Ik kreeg van mijn omgeving vaak de goedbedoelde raad om hem even te laten doen; “hij zou zichzelf wel leren sussen. Ik hoefde hem niet zo nodig onmiddellijk op elke wenk te bedienen.”

Dat ging zo in tegen mijn gevoel! Op welke manier kon ik immers beter aan dat kleine mensje duidelijk maken dat ik er elke stap voor hem was? Juist, door hem letterlijk te laten voelen dat ik onmiddellijk bij hem in de buurt was als hij iets nodig had.

Ik ben ervan overtuigd dat door van in het begin te zorgen voor een veilig en geborgen gevoel,  mijn Kleine Mannetje (en een kind in het algemeen) dat geborgen gevoel altijd en overal met zich mee naartoe neemt.

Als een soort solide basis van waaruit hij de wereld kan gaan verkennen. Kleine Man zou mettertijd nog wel leren dat hij me niet voor elke zucht nodig heeft. Hij zou er nog wel achterkomen dat hij dingen ook zelf kan… op termijn, als hij wat groter is (knipoog knipoog).

En zo is mijn ventje ondertussen uitgegroeid tot een heuse Avonturier die als eerste verderop op het plein staat, terwijl mama de voordeur nog op slot aan het draaien is. Een onverschrokken kleuter die tijdens een boswandeling plotseling halt houdt en de andere kant uit loopt omdat de gekozen weg hem niet bevalt, zonder ook maar één keer om te kijken. 

De 5 basisprincipes van positief opvoeden

De bekendste vorm van positief opvoeden is Triple P, wat staat voor “Positive Parenting Program”.

1. Veilige, liefdevolle omgeving

Kinderen hebben een veilige basis nodig waar ze zichzelf kunnen zijn en zich op hun gemak voelen. 

Die veilige basis is niet alleen een fysieke plaats, een eigen plekje in ons huis waar onze kleine schat zich kan terugtrekken en kan spelen in een veilig ingerichte omgeving. 

Die veilige basis zijn wij evengoed zelf als eerstelijns opvoeder en verzorger van ons kind.  Onze kroost heeft immers onze hulp nodig om alle kleine en grote uitdagingen waar het tegenaan loopt tijdens het opgroeien op te lossen. 

Van daaruit kunnen onze bengels de wereld gaan verkennen, steeds meer leren over hoe alles om zich heen in elkaar zit, en hebben ze een rustig plekje waar ze altijd naar kunnen terugkeren.

2. Ruimte voor ontwikkeling door positieve ondersteuning

Kinderen houden van herkenbare situaties.  

Het herkennen van een situatie en de voorspelbaarheid ervan brengen een gevoel van veiligheid met zich mee. Om die reden zijn regelmaat en vaste rituelen zoals het ochtendritueel, de maaltijd-momenten, de dingen die wij als gezin samen ondernemen, het avondritueel, enz.  zo belangrijk in het dagelijkse leven van onze kids. 

Het maakt dat onze kleine spruiten zo dol zijn op herhaling; door de voorspelbaarheid van iets voelen ze zich veilig. Door steeds hetzelfde liedje, boekje, spelletje te herhalen leren ze. En op een gegeven moment komt daar weer iets anders, groters en nog leukers voor in de plaats.

Op die manier wordt de cirkel van het bekende naar het onbekende steeds verder uitgebreid.  

Door hen gedurende dat hele groeiproces positieve aandacht te geven en hen verder aan te moedigen om op hun eigen tempo zelfstandiger te worden, worden ze gemotiveerd om alsmaar meer nieuwe dingen te leren en zich te ontwikkelen.

3. Structuur en grenzen op een positieve manier

Door te zorgen voor duidelijkheid en voorspelbaarheid in dagelijkse  situaties krijgen kinderen de houvast die ze nodig hebben om zelfstandig activiteiten te ondernemen.

Want dat is uiteindelijk het ultieme doel van opvoeden: onze kids naar zelfstandigheid loodsen zodat ze zichzelf kunnen redden en de (voor henzelf) juiste keuzes kunnen maken om een gelukkig persoon te zijn.

Ook grenzen stellen op een positieve manier is hierbij belangrijk.  Onze kleine deugnieten gaan grenzen en regels immers op regelmatige basis op de proef stellen.

Dat maakt dat we als ouder voortdurend worden uitgedaagd om duidelijk te zijn in wat we verwachten van onze kroost. En als onze kinderen dan dat positieve gedrag laten zien, krijgen ze daar graag onze oprechte waardering voor.

Lees hier meer over in “Grenzen stellen op een positieve manier, waarom dat zo belangrijk is” en “Belonen en straffen, waarom opvoeden met zo min mogelijk straf beter werkt”.

4. Realistische verwachtingen van je kind én jezelf als ouder

Als ervaringsdeskundige hebben wij alvast gemerkt dat onze kids zich aan een indrukwekkend tempo ontwikkelen. Meisjes gaan daarbij doorgaans ietsje sneller dan jongens.

In elke ontwikkelingsfase leren onze kinderen weer wat anders en er staan vaak ook verschillende thema’s centraal in elke fase. Bovendien zijn al onze kleine schatten uniek en ontwikkelen ze zich op hun eigen tempo en op hun eigen manier.

Als ouder moeten we ons telkens weer aanpassen aan wat ons kind kan en begrijpt. De kans is groot dat eenmaal we door hebben wat er werkt in de aanpak van onze kroost, diezelfde aanpak kort daarna al niet meer werkt omdat ons kind in een nieuwe ontwikkelingsfase is beland.

Dat maakt opvoeden zo’n uitdaging; het verandert steeds. 

Het helpt dan ook om realistische verwachtingen te hebben van wat ons kind kan en begrijpt. Dat kunnen we het beste te weten komen door de ontwikkeling van onze kinderen goed op te volgen.

Tenslotte is ook elke ouder uniek. We dragen allemaal de sporen van onze eigen opvoeding in ons mee. 

Door onze ervaringen tijdens onze kindertijd en jeugd zijn we geworden wie we vandaag de dag zijn en reageren we zoals we reageren, vaak op automatische piloot, op de dingen die we meemaken.  De meesten onder ons zullen dat als iets positiefs ervaren, sommigen onder ons hebben een meer beladen opvoed-geschiedenis achter de rug.
 
Hoe dan ook schenken we onszelf de kans om te groeien als ouder als we ons bewust kunnen worden van de reflexmatige reacties die we met ons meedragen en daarmee aan de slag gaan. Zéker indien de manier waarop we doorgaans reageren op onze kinderen ons niet bevalt.

Kom je graag meer te weten over hoe je hieraan kan werken, lees dan zeker “Eerste hulp bij reflex reacties”.

5. Zelfzorg als ouder

Ouders die regelmatig tijd nemen voor zichzelf en elkaar zitten goed in hun vel en hebben meer energie voor hun kinderen. Ik durf in de rush van het dagelijkse leven zelf ook wel eens vergeten dat Lief en ik ook nog een individu zijn én partner van elkaar in plaats van enkel mama en papa.

Als we regelmatig naar onze eigen behoeften luisteren, krijgen we echter zelf voldoende zuurstof.  Bijgevolg zullen we positiever in het leven staan en makkelijker positieve aandacht aan onze kroost kunnen geven. Dat komt onze kids met andere woorden alleen maar ten goede.

Ik heb de indruk dat veel ouders het nog steeds heel moeilijk vinden om goed voor zichzelf te zorgen. 

“Me-time” nemen voelt vaak aan alsof we onszelf vòòr onze kinderen zetten. Soms bekruipt er ons zelfs een heus schuldgevoel tijdens ons uitje met vrienden (want hoe zou het met de jongste zijn, ligt die al wel in bed, zou de oudste zijn huiswerk nu eigenlijk gemaakt hebben?).

Anderzijds is er die dooddoener dat je pas een ander kan helpen, nadat je eerst jezelf geholpen hebt. Die regel geldt ook in het grootbrengen van één of meerdere kids. Het kan best zwaar zijn om altijd klaar te staan voor je kinderen. 

Af en toe de tijd nemen om even de batterijtjes op te laden zonder kids is daarbij dus zeker geen overbodige luxe. Hier meer over weten? Lees dan het artikel “Zelfzorg, waarom zorgen voor onszelf de moeite waard is.“

Besluit

Volgende keer bekijken we in “De praktische aanpak van positief opvoeden” hoe we deze 5 basisprincipes kunnen toepassen in ons dagelijkse leven.

Bronnen:
Kind en Gezin
www.triplep.be
H. Montgomery: “De zeven stappen naar succesvol ouderschap – Van peuter tot kleuter.”  A.W. Bruna Uitgevers B.V., 2019.